Ustalenie i zaprzeczenie ojcostwa

Ojcostwo w sensie prawnym

Zgodnie z artykułem 62. Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, domniemywa się, że ojcem dziecka jest mąż matki, jeżeli dziecko urodziło się w czasie trwania małżeństwa, bądź przed upływem 300 dni od jego ustania lub unieważnienia. Nie domniemywa się tak, jeżeli dziecko urodziło się po upływie trzystu dni od orzeczenia separacji.

Wyjątek od powyższej reguły stanowi sytuacja, w której dziecko rodzi się przed upływem trzystu dni od ustania lub unieważnienia małżeństwa, ale po zawarciu przez matkę drugiego małżeństwa. Wówczas domniemywa się, że ojcem jest drugi mąż.

Ustalenie ojcostwa

Ustalenie ojcostwa może nastąpić poprzez (a) dobrowolne uznanie dziecka, bądź (b) na mocy orzeczenia sądu.

(a) Uznania ojcostwa dokonuje się poprzez oświadczenie mężczyzny, od którego dziecko pochodzi, przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego. Oświadcza on że jest ojcem dziecka, a matka potwierdza jednocześnie albo w ciągu trzech miesięcy od dnia oświadczenia mężczyzny, że ojcem dziecka jest ten mężczyzna.

Kodeks przewiduje również uznanie ojcostwa przed innymi urzędnikami. Może ono zatem nastąpić przed:

• kierownikiem Urzędu Stanu Cywilnego;
• sądem opiekuńczym
• w sytuacjach nietypowych, np. niebezpieczeństwa grożącego życiu ojca, oświadczenie konieczne do uznania ojcostwa może zostać zaprotokołowane przez notariusza albo złożone do protokołu wobec wójta (burmistrza, prezydenta miasta), starosty, marszałka województwa, sekretarza powiatu albo gminy.
• za granicą przed polskim konsulem lub osobą wyznaczoną do wykonywania jego funkcji.

Aby nastąpiło uznanie dziecka, do USC należy złożyć podanie oraz odpowiednie dokumenty: dowody osobiste rodziców, odpis zupełny aktu urodzenia dziecka, odpis skrócony aktu urodzenia matki dziecka (jeśli matka jest panną), odpis skrócony aktu małżeństwa z adnotacją o rozwodzie bądź sądowe orzeczenie o zaprzeczeniu ojcostwa (jeśli matka jest rozwiedziona), odpis skrócony aktu zgonu męża matki dziecka (jeśli matka jest wdowa), odpis skrócony aktu małżeństwa rodziców (jeśli rodzice dziecka zawarli związek małżeński).

Kierownik urzędu stanu cywilnego odmawia przyjęcia oświadczeń koniecznych do uznania ojcostwa, jeżeli uznanie jest niedopuszczalne albo gdy powziął wątpliwość co do pochodzenia dziecka.

(b) Sprawy o ustalenie ojcostwa rozpatrują wydziały rodzinne sądów rejonowych. Pozew taki mogą złożyć:

• matka dziecka,
• dziecko,
• mężczyzna uważający się za ojca dziecka
• prokurator

Po osiągnięciu przez dziecko pełnoletności tylko ono może wnosić o ustalenie ojcostwa. Nie ma dla niego ograniczeń czasowych - może wystąpić w powództwem w dowolnym momencie swojego życia. Po śmierci dziecka, które było powodem w sprawie o ustalenie ojcostwa, ustalenia mogą dochodzić jego zstępni.

Strona wnosząca o ustalenie ojcostwa jest nie ponosi kosztów sądowych. Nie można występować o ustalenie ojcostwa przed urodzeniem dziecka, ale istnieje możliwość przeprowadzenie procesu po jego śmierci.

Ustalenie ojcostwa nie może nastąpić w przypadku, gdy dziecko zgodnie z prawem ma ojca. Należy zaprzeczyć ojcostwu mężczyzny uważanego za ojca przed wnioskiem o sądowe ustalenie ojcostwa.

Kto może wystąpić o zaprzeczenie ojcostwa

Przytoczone za art. 62. Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego domniemania można obalić tylko w procesie o zaprzeczenie ojcostwa.

Mąż matki może wystąpić o zaprzeczenie ojcostwa w ciągu sześciu miesięcy od dnia otrzymania informacji o urodzeniu dziecka przez żonę do osiągnięcia przez dziecko pełnoletności.

Powództwo o zaprzeczenie ojcostwa mężczyzna wnosi przeciwko dziecku i matce, jeśli matka nie żyje - tylko przeciwko dziecku. Zaprzeczenie ojcostwa następuje przez wykazanie, że mąż matki nie jest ojcem dziecka.

Matka może wytoczyć powództwo o zaprzeczenie ojcostwa swego męża w ciągu sześciu miesięcy od urodzenia dziecka. Wnosi je przeciwko mężowi i dziecku, a jeżeli mąż nie żyje - przeciwko dziecku.

Powództwo o zaprzeczenie ojcostwa może wytoczyć również dziecko. Ma taką możliwość po dojściu do pełnoletności i nie później niż w ciągu trzech lat od osiągnięcia pełnoletności. Wytacza powództwo przeciwko mężowi swojej matki i matce, a jeżeli matka nie żyje - przeciwko jej mężowi. Jeżeli mąż matki nie żyje, powództwo wnosi się przeciwko kuratorowi ustanowionemu przez sąd opiekuńczy.

Powództwo o zaprzeczenie ojcostwa może wytoczyć prokurator. Może to uczynić w każdym czasie.

Zaprzeczenie ojcostwa nie jest możliwe po śmierci dziecka

Na czym polega zaprzeczenie ojcostwa

Polega ona na wykazaniu, że osoba prawnie uznawana za ojca dziecka nim nie jest. Pozew o zaprzeczenie ojcostwa składa się we właściwym rodzinnym sądzie rejonowym. W trakcie postępowania sądowego osoba wnosząca powództwo musi udowodnić, że mężczyzna będący prawnym ojcem dziecka nie jest jego ojcem biologicznym.

W przypadku dziecko urodziło się w małżeństwie na 180 dni od daty ślubu, do zaprzeczenia ojcostwa męża wystarczy oświadczenie, że nie jest on ojcem. Oświadczenie tego rodzaju nie wystarczy, jeżeli mężczyzna przed ślubem wiedział, że jego przyszła żona jest w ciąży, bądź współżył z nią przed ślubem, w czasie, gdy dziecko zostało poczęte.