Testament - podstawowe informacje

Bardzo ważne dla przyszłych testatorów jest, że w polskim prawie spadkowym dziedziczy się albo całość spadku albo jego ułamkową część np. 1/3, a nie poszczególne przedmioty majątkowe wchodzące w skład spadku. Najczęściej jednak w testamencie spadkodawca wyszczególnia co kto dziedziczy, nie jest to oczywiście błąd, ale od tego czy rozporządzi całym majątkiem czy częścią zależy, czy osoba, której chcemy przekazać coś po śmierci będzie spadkobiercą czy zapisobiercą.

Testament może być sporządzony tylko w formach przewidzianych przepisami kodeksu cywilnego. Wyróżnia się testamenty zwykłe: własnoręczny (holograficzny), w formie aktu notarialnego oraz urzędowy (allograficzny) oraz testamenty szczególne: ustny, testament podczas podróży na polskim statku morskim lub powietrznym i testament wojskowy.

Testament własnoręczny jest najprostszą formą testamentu, ale dostępną tylko dla tych co umieją pisać i czytać. Testator musi spełniać trzy przesłanki: napisać testament w całości własnoręcznie, podpisać oraz opatrzyć datą.

Osoby niewidome, głuche, nieme, głuchonieme, nieumiejące pisać i czytać, nieznające języka polskiego mogą sporządzić testament tylko w formie aktu notarialnego.

Spadkodawca może sporządzić testament także w ten sposób, że w obecności dwóch świadków oświadczy swoją ostatnią wolę ustnie wobec wójta (burmistrza, prezydenta miasta), starosty, marszałka województwa, sekretarza powiatu albo gminy lub kierownika urzędu stanu cywilnego (testament allograficzny, urzędowy). Takiego testamentu nie mogą sporządzić osoby głuche lub nieme, ponieważ testator ogłasza swoją wolę ustnie. Nie można posługiwać się językiem migowym.

Bywają takie sytuacje życiowe, nagłe, w których sporządzenie testamentu własnoręcznego, notarialnego czy też przed urzędnikiem jest już niemożliwe albo utrudnione. W takiej sytuacji można sporządzić testamenty szczególne. W przypadku zaistnienia obawy rychłej śmierci można sporządzić testament ustny, w przypadku podróży statkiem morskim lub powietrznym można sporządzić testament podróżny, a w razie mobilizacji, wojny lub niewoli także wojskowy. Testamenty szczególne mogą być sporządzone jednak tylko w tych ściśle określonych okolicznościach, a ich moc prawna jest ograniczona w czasie.

Testament zawiera rozporządzenie przez testatora swoim majątkiem na wypadek śmierci. Może zawierać tylko rozporządzenie jednego testatora, nie można więc sporządzić testamentu wspólnego, np. małżonkowie nie mogą zawrzeć wspólnego oświadczenia, takie testamenty są nieważne.

Testament może zawierać następujące rozrządzenia:

1. powołanie spadkobiercy,
2. ustanowienie zapisu
3. ustanowienie polecenia
4. powołanie wykonawcy testamentu
5. wydziedziczenie niektórych spadkobierców.

Powołanie spadkobiercy w testamencie to nic innego jak wskazanie spadkobiercy testamentowego albo z imienia i nazwiska albo w inny sposób umożliwiający jego identyfikację, np. mojej najstarszej córce.

Zapis jest takim rozporządzeniem w testamencie, na mocy którego spadkodawca zobowiązuje spadkobiercę testamentowego lub spadkobiercę ustawowego do spełnienia określonego świadczenia majątkowego na rzecz oznaczonej osoby (zapisobiercy).

Spadkodawca może w testamencie włożyć na spadkobiercę lub na zapisobiercę obowiązek oznaczonego działania nie czyniąc nikogo wierzycielem (polecenie).

Spadkodawca w testamencie może powołać wykonawcę testamentu. Zgodnie z przepisami do obowiązków wykonawcy należy: zarządzanie majątkiem spadkowym, spłacenie długów spadkowych, wykonanie zapisów i poleceń, a następnie wydanie spadkobiercom majątku spadkowego zgodnie z wolą spadkodawcy i z ustawą.

Testament może sporządzić tylko osoba fizyczna, która ma pełną zdolność do czynności prawnych, a więc osoba pełnoletnia, czyli osoba, która ukończyła 18 lat albo małoletni, który poprzez związek małżeński uzyskał pełnoletniość.