Testament

Czym jest testament?

Jak wynika z zapisów kodeksu cywilnego (art. 941), testament to rozporządzenie własnym majątkiem na wypadek śmierci. Może go sporządzić tylko jeden spadkodawca, wyklucza się więc sytuację, w której małżonkowie chcieliby wspólnie spisać ten rodzaj oświadczenia woli. Sporządzenie, bądź odwołanie testamentu musi być dokonane przez spadkodawcę, nie można tego uczynić przez przedstawiciela.

Ważność testamentu

Testament jest ważny, jeśli został sporządzony przez osobę mającą pełną zdolność do czynności prawnych. Poza tym osoba ta musi być świadoma i zdolna do swobodnego podejmowania decyzji, nie może działać pod wpływem groźby, ani pozostawać pod wpływem błędu, który ma wpływ na treść dokumentu.

Odwołanie testamentu

Następuje wówczas, gdy osoba rozporządzająca spadkiem sporządzi nowy testament lub zniszczy uprzednio przygotowany. Można również nanieść na dokument zmiany, z których wynika, że odwołane zostają dotychczasowe postanowienia.

W przypadku, gdy dana osoba sporządzi nowy testament i nie wskaże w nim, że odwołuje poprzedni, unieważnieniu ulegają postanowienia sprzeczne z tymi zawartymi w najnowszym testamencie.

Formy testamentu

Wyróżnia się testamenty zwykłe i szczególne. Wśród tych pierwszych są:

• testament spisany własnoręcznie, który zawiera datę i ręczny podpis; brak daty może prowadzić do unieważnienia testamentu, jeśli nastręcza wątpliwości co do zdolności
• spadkodawcy do sporządzenia testamentu, treści testamentu, bądź wzajemnego stosunku kilku testamentów;
• testament mający formę aktu notarialnego;
• testament ustny sporządzony poprzez wyrażenie ostatniej woli w obecności dwóch świadków wobec wójta (burmistrza, prezydenta miasta), starosty, marszałka województwa, sekretarza powiatu albo gminy lub kierownika urzędu stanu cywilnego; oświadczenie to musi być spisane w protokole opatrzonym datą i podpisanym przez spadkodawcę, świadków oraz osobę, wobec której wola została oświadczona; jeśli testator (osoba sporządzająca testament) nie może go podpisać, konieczne jest zaznaczenie tego w protokole i podanie przyczyn niemożności złożenia tego podpisu; protokół jest odczytywany spadkodawcy w obecności świadków;

Wśród testamentów szczególnych wyróżnia się:

• testament ustny sporządzany w przypadku obawy rychłej śmierci testatora; takie wyrażenie ostatniej woli musi powstać w obecności co najmniej 3 świadków; należy spisać treść testamentu przez jednego ze świadków w ciągu roku i podpisać ją przez spadkodawcę i dwóch świadków albo przez wszystkich świadków; inny sposób zatwierdzenia takiego testamentu to potwierdzenie woli testatora przed sądem przez co najmniej dwóch świadków w sześć miesięcy od śmierci spadkodawcy;
• testament spisany w czasie podróży na polskim statku morskim lub powietrznym przed kapitanem lub jego zastępcą w obecności dwóch świadków;
• testament spisany przed dowódcą wojskowym w obecności świadków;

Testament szczególny pozostaje ważny przez sześć miesięcy od ustania okoliczności uzasadniających szczególną formę testamentu, chyba że testator zmarł przed upływem tego terminu.

Kto nie może być świadkiem

Świadkiem przy sporządzaniu testamentu nie może być osoba, która:

• nie ma pełnej zdolności do czynności prawnych;
• jest niewidoma, głucha, bądź niema;
• nie może czytać i pisać;
• nie zna języka, w którym testator wyraża ostatnią wolę;
• została skazana prawomocnym wyrokiem za fałszywe zeznania;

Ponadto nie może być świadkiem osoba, dla której testament przewiduje jakąkolwiek korzyść, ani małżonek tej osoby, jej krewni lub powinowaci (teściowie, szwagrowie, bratowe) pierwszego i drugiego stopnia oraz osoby pozostające z nią w stosunku przysposobienia. W przypadku, gdy została świadkiem jedna z wymienionych osób, nieważne są postanowienia przydające korzyści danej osobie, jej małżonkowi, krewnym lub powinowatym pierwszego lub drugiego stopnia albo osobie pozostającej z nią w stosunku przysposobienia. Cały testament jest nieważny jednak, gdy z jego treści lub okoliczności wynika, że bez nieważnego postanowienia testator nie nadałby testamentowi określonej treści.