Rodzina zastępcza

Rodzaje rodzin zastępczych:

- rodziny zastępcze spokrewnione

- rodziny zastępcze niespokrewnione

- rodziny zastępcze zawodowe, niespokrewnione z dzieckiem

Rodziny spokrewnione to najczęściej dziadkowie, wujostwo i rodzeństwo, a niespokrewnione to takie gdzie nie ma żadnego związku rodzinnego pomiędzy zastępczymi rodzicami i dzieckiem. Są trzy rodzaje rodzin zastępczych zawodowych: wielodzietne, specjalistyczne i o charakterze pogotowia rodzinnego. Pierwszy typ to rodzina, w której umieszcza się od trójki do szóstki dzieci, zazwyczaj są to rodzeństwa. Rodziny „specjalistyczne" opiekują się dziećmi niedostosowanymi społecznie, z różnymi dysfunkcjami lub problemami zdrowotnymi. W takiej rodzinie nie może przebywać więcej niż troje podopiecznych. Dziecko umieszczane w rodzinie o charakterze pogotowia rodzinnego nie może przebywać w niej dłużej niż rok czasu, tylko w szczególnych wypadkach pobyt dziecka może być przedłużony. W takiej rodzinie również nie może przebywać więcej niż troje dzieci oraz przebywają one do momentu wydania orzeczenia przez sąd opiekuńczy.

Jakie warunki muszą spełniać rodzice zastępczy?

Aby zostać rodziną zastępczą należy spełnić szereg warunków gwarantujących dziecku bądź dzieciom dobra materialne i odpowiednie środowisko. Tak jak w przypadku adopcji dziecka, rodzice zastępczy powinni udowodnić, że są w stanie podołać wszelkim obowiązkom wychowawczym oraz korzystać z pełnych praw cywilnych i obywatelskich. Rodzina zastępcza musi mieć stałe miejsce zameldowania na terenie Polski oraz przede wszystkim „nowi rodzice" nie mogą być pozbawieni ani całkowicie ani częściowo praw rodzicielskich.

Kandydaci na rodziców zastępczych muszą przedstawić zaświadczenia lekarskie potwierdzające, że nie są chorzy na żadną chorobę uniemożliwiająca im właściwą opiekę na dzieckiem. Dodatkowo muszą mieć odpowiednie warunki mieszkaniowe oraz stałą pracę. Niezbędne jest także uzyskanie pozytywnej opinii z ośrodka pomocy społecznej, która jest wydawana na podstawie rodzinnego wywiadu środowiskowego. Atutem dla chcących zaopiekować się dzieckiem jest odbycie specjalnego szkolenia oraz uzyskanie zaświadczenia kwalifikującego. Kandydaci na rodziców zastępczych nie mogą być również karani.

Rodzina zastępcza ma za zadanie zapewnić dziecku warunki rozwoju i wychowania odpowiednie do jego stanu zdrowia i poziomu rozwoju, m.in.:

- możliwość rozwoju fizycznego, psychicznego i społecznego,

- możliwości zaspokojenia indywidualnych potrzeb dziecka,

- możliwości właściwej edukacji i rozwoju zainteresowań,

- odpowiednie warunki do wypoczynku i organizacji czasu wolnego.

Jak dobierana jest rodzina zastępcza dla dziecka?

Dziecko umieszczane jest w rodzinie zastępczej po uwzględnieniu kilku czynników mających na celu zagwarantowanie mu jak najlepszych warunków zarówno finansowych jak i społecznych. Ważne jest, aby pomiędzy rodzicami zastępczymi, a dzieckiem była zachowana odpowiednia różnica wieku. W zależności od poziomu rozwoju i sprawności dziecka sprawdzane są warunki jaki zapewniają kandydaci na rodziców zastępczych. Dzieci umieszczane są w takich domach opieki zastępczej zgodnie z zasadą nierozłączania rodzeństwa. Najczęściej dzieci przebywają w rodzinach zastępczych na podstawie decyzji orzeczenia sądu. Istotne jest także przygotowanie kandydatów do podjęcia opieki nad dzieckiem w rodzinie zastępczej. Szkolenie dotyczy: elementów prawa rodzinnego, wybranych fragmentów pedagogiki, psychologii rozwojowej i wychowawczej, wiedzy i umiejętności rozpoznawania i oceny sytuacji rodzinnej dziecka, doskonalenia umiejętności opiekuńczych oraz zasad finansowania rodzin zastępczych.

Jak wygląda pomoc finansowa dla rodziny zastępczej?

Rodzina zastępcza może liczyć na pomoc finansową w postaci częściowego pokrycia kosztów utrzymania dziecka bądź dzieci. Od 1 października 2006 roku stawka na jedno dziecko wynosi 1 647 zł, nazywa się ją ustawowo „podstawą". Jednak wysokość tej kwoty zależy przede wszystkim od wieku dziecka oraz stanu jego zdrowia, np. na dziecko do lat 7 otrzymuje się 60% kwoty podstawowej, na dziecko również do lat 7 posiadające orzeczenie o niepełnosprawności - 80%. Jeśli dziecko posiada dodatkowy dochód, np. w postaci renty bądź zasiłku pielęgnacyjnego, kwotę pomniejsza się o 50% dochodów dziecka, ale ostatecznie kwota nie może być mniejsza niż 20% podstawy.

Osoby chcące stworzyć rodzinę zastępczą powinny udać się do Centrum Pomocy Rodzinie lub Ośrodka Adopcyjno-Opiekuńczego. Informacji na temat można także otrzymać w Ośrodkach Pomocy Społecznej.

Tekst opracowany w oparciu o rozporządzenie ministra polityki społecznej z dnia 18 października 2004 roku w sprawie rodzin zastępczych oraz o rozporządzenie ministra pracy i polityki społecznej z dnia 4 czerwca 2010 roku w sprawie rodzin zastępczych.