Podział majątku

Małżeństwo a wspólność majątkowa i majątek osobisty

Zgodnie z paragrafem pierwszym artykułu 31. kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami wspólność majątkowa, która obejmuje przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich.

Majątek wspólny obejmuje przede wszystkim:

- wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków,
- dochody z majątku wspólnego oraz majątku osobistego każdego z małżonków,
- środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków.

Wspólność majątkowa nie zaistnieje, jeżeli małżonkowie przed zawarciem małżeństwa podpiszą intercyzę, tj. umowę regulującą podział majątku małżonków.

Majątek osobisty stanowią przedmioty majątkowe każdego z małżonków nieobjęte wspólnością ustawową. Są to:

- przedmioty majątkowe nabyte przed powstaniem wspólności ustawowej, tj. przed zawarciem związku małżeńskiego;
- przedmioty majątkowe nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, chyba że spadkodawca, bądź darczyńca postanowił inaczej;
- prawa majątkowe wynikające ze wspólności łącznej podlegającej odrębnym przepisom;
- przedmioty majątkowe służące wyłącznie do zaspokajania osobistych potrzeb jednego z małżonków (np. odzież, przedmioty związane z hobby jednego z małżonków, etc.);
- prawa niezbywalne, które mogą przysługiwać tylko jednej osobie (np. prawo pierwokupu, służebności osobiste);
- przedmioty uzyskane z tytułu odszkodowania za uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia albo z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę (nie dotyczy to renty należnej poszkodowanemu małżonkowi z powodu całkowitej lub częściowej utraty zdolności do pracy zarobkowej albo z powodu zwiększenia się jego potrzeb lub zmniejszenia widoków powodzenia na przyszłość);
- wierzytelności z tytułu wynagrodzenia za pracę lub z tytułu innej działalności zarobkowej jednego z małżonków,
- przedmioty majątkowe uzyskane z tytułu nagrody za osobiste osiągnięcia jednego z małżonków, (np. nagrody literackie, artystyczne, nagrody za udział w konkursach);
- prawa autorskie i prawa pokrewne, prawa własności przemysłowej oraz inne prawa twórcy;
- przedmioty majątkowe nabyte w zamian za składniki majątku osobistego, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.

Kiedy dokonuje się podziału majątku

Ma to miejsce wówczas, gdy ustaje wspólność majątkowa.

Podczas trwania małżeństwa wspólność majątkowa może ustać, gdy:

-małżonkowie zdecydują się stworzyć umowę o rozdzielność majątkową;
-ustanowienie rozdzielności majątkowej zostanie ustanowione przez sąd;
- separacja małżonków zostanie orzeczona przez sąd;
- jedno z małżonków zostanie ubezwłasnowolnione;
- zostanie ogłoszona upadłość w stosunku do jednego z małżonków.

Ustanie wspólności majątkowej ma miejsce zawsze w przypadku ustania małżeństwa . Dzieje się to w wyniku:

- rozwodu, z chwilą orzeczenia go przez sąd
- śmierci jednego z małżonków, bądź obojga małżonków,
- uprawomocnienia się wyroku unieważniającego małżeństwo.

Podczas trwania wspólności ustawowej żaden z małżonków nie może żądać podziału majątku wspólnego, ani też rozporządzać, bądź zobowiązywać się do rozporządzania udziałem, który w razie ustania wspólności przypadnie mu w majątku wspólnym lub w poszczególnych przedmiotach należących do tego majątku.

Sąd może dokonać podziału majątku wspólnego podczas procesu rozwodowego, ale tylko wówczas, gdy nie spowoduje to nadmiernego jego przedłużenia. Jeśli jednak małżonkowie nie mogą się porozumieć w kwestii sposobu podziału majątku, sąd nie dokona tego podziału. W takiej sytuacji trzeba wnieść odrębną sprawę o podział majątku, już po otrzymaniu wyroku rozwodowego.

W jaki sposób następuje podział majątku wspólnego

Przede wszystkim warto wiedzieć, że oboje małżonkowie mają równe udziały w majątku wspólnym.

Podział majątku wspólnego można przeprowadzić poprzez umowę zawartą między małżonkami lub oddając sprawę do sądu. Pierwsze rozwiązanie to najłatwiejszy i najmniej konfliktowy sposób podziału majątku.

Jak wspomniano powyżej, podziału majątku wspólnego może dokonać sąd już w wyroku rozwodowym, jeśli małżonkowie przedstawiają zgodną propozycję w tym zakresie i nie spowoduje to przedłużania się postępowania. Sąd jednak nie jest związany ustaleniami co do sposobu podziału majątku wspólnego.

Jeśli małżonkowie nie mogą osiągnąć konsensusu, mogą wystąpić z wnioskiem do sądu o podział majątku po zakończeniu sprawy rozwodowej. We wniosku należy zawrzeć dane osobowe uczestników oraz ich przedstawicieli i pełnomocników, składniki i wartość majątku podlegające podziałowi, okoliczności uzasadniające określone żądania i załączniki (m. in. wyrok rozwodowy, małżeńską umowę majątkową w formie notarialnej, dokumenty stwierdzające, że dana nieruchomość jest własnością małżonków). Wniosek o podział majątku składa się w sądzie właściwym ze względu na miejsce położenia majątku.

Tekst przygotowany w oparciu o Kodeks rodzinny i opiekuńczy i Kodeks postępowania cywilnego.