Adopcja

Współcześnie w polskim prawie adopcja według dziennika ustaw nazywana jest przysposobieniem. Artykuł pierwszy kodeksu mówi, że przysposobić można osobę małoletnią tylko i wyłącznie ze względu na jej dobro i pod warunkiem, że rodzina adopcyjna spełnia określone wymagania. W momencie, kiedy wszystkie czynności urzędowe przysposobienia zakończą się to stosunek pomiędzy dzieckiem, a rodzicami nabiera charakteru w pełni prawnego i obowiązują wszelkie powinności jak w „naturalnej" rodzinie. Dziecko otrzymuje nazwisko opiekunów i staje się już nieodwołanie członkiem nowej rodziny.


Jakie warunki musi spełniać osoba mająca być adoptowana?


Kodeks wyraźnie zaznacza, że w dniu złożenia dokumentów o przysposobienie należy dołączyć zaświadczenie potwierdzające małoletność osoby adoptowanej. Zgoda rodziców przysposabianego jest również niezbędna, o ile nie zostali pozbawieni praw rodzicielskich lub są nieznani. Sąd opiekuńczy może zatwierdzić adopcję mimo braku zgody rodziców tylko wtedy, gdy istnieją szczególne okoliczności tj. zdolność biologicznych rodziców do czynności prawnych jest ograniczona oraz gdy decyzja biologicznych rodziców bądź opiekunów godzi w dobro dziecka. Starania rodziców o przysposobienie nie mogą być rozpoczęte przed upływem sześciu tygodni od urodzenia się dziecka.

Dodatkowo w przypadku, kiedy adoptowane dziecko ma więcej niż trzynaście lat potrzebna jest także jego zgoda. Natomiast dziecko poniżej tej granicy wiekowej powinno zostać wysłuchane przez sąd opiekuńczy, szczególnie wtedy, gdy jego zeznanie może pomóc w podjęciu decyzji o przyznaniu nad nim opieki. Jeśli dziecko nie jest zdolne do wyrażenia własnej opinii np. w wyniku choroby lub przesłuchanie go jest sprzeczne z jego dobrem, sąd może sam zadecydować o adopcji.

Jak warunki muszą spełnić osoby chcące adoptować dziecko?

Przysposobienie wspólne jest najczęstszą formą, polega ono na wspólnej decyzji małżonków dotyczącej opieki nad dzieckiem. Zgoda drugiego małżonka jest konieczna, aby uzyskać pozwolenie na adopcję, jednak w przypadku, kiedy małżonek nie ma zdolności do czynności prawnych lub porozumienie się z nim napotyka trudne do przezwyciężenia przeszkody nie jest ona wymagana. Adopcja jest także możliwa, jeśli pomiędzy osobą adoptowaną i adoptującym istnieje pokrewieństwo, powinowactwo lub ta osoba sprawuje już opiekę nad bratem lub siostrą przysposabianego.

Osoby niespokrewnione z adoptowanym muszą wykazać się kwalifikacjami osobistymi potwierdzającymi ich zdolność do opieki nad dzieckiem oraz dowieść, że będą wywiązywać się ze wszystkich innych obowiązków z tym związanych. Dlatego pomiędzy przysposabianym, a przysposabiającym powinna być odpowiednia różnica wieku, jednak w kodeksie nie zostały podane dokładniejsze informacje na ten temat. Osoby chcące adoptować małoletnie dziecko muszą również wykazać się możliwością stworzenia odpowiednich warunków środowiska rodzinnego. Przepis ten obowiązuje zarówno w przypadku adopcji na terenie naszego kraju jak i w wypadku, kiedy chcemy adoptować dziecko i mieszkać na terenie innego państwa.

Przed ostateczną decyzją sądu o adopcji może zostać ustalony „okres osobistej styczności" pomiędzy przysposabiającym, a przysposabianym. Opiekunowie w trakcie sprawowania codziennych obowiązków związanych z dzieckiem mogą korzystać z pomocy ośrodka adopcyjno-opiekuńczego i organu pomocniczego w sprawach opiekuńczych. Jednak całkowity koszt utrzymania dziecka pokrywają „tymczasowi rodzice".

Jakie prawa mają opiekunowie i adoptowane dzieci?

Kiedy decyzja o adopcji dziecka zostanie prawnie zatwierdzona zarówno nowi opiekunowie jak i przysposobione dzieci mają takie same prawa i obowiązki jak w zwyczajnej rodzinie. Odnosi się to także do stosunków z krewnymi. Natomiast wszelkie prawa dziecka adoptowanego w stosunku do rodziny biologicznej oraz prawa rodziny biologicznej do dziecka zostają anulowane. Dziecko również przejmuje nazwisko opiekunów, jednak może być to też nazwisko dwuczłonowe, składające się z nazwiska aktualnego i poprzedniego. Taka sytuacja może zostać uznana, gdy zarówno nowi opiekunowie oraz adoptowane dziecko wyrażą na to zgodę. Na wniosek przysposobionego istnieje również możliwość zmiany dotychczasowego imienia bądź imion, jednak taka decyzja powinna być poparta przez nowych opiekunów.

Zarówno osoba adoptująca jak i adoptowany mogą zażądać rozwiązania stosunków przed sądem, jednak tylko i wyłącznie w wyjątkowej sytuacji. Takie rozwiązanie na pewno nie jest możliwe, kiedy ucierpi na tym dziecko. W takiej sytuacji prawni opiekunowie mogą zostać zobowiązani do wypłaty alimentów, których wysokość ustala sąd.

Tekst przygotowany w oparciu o Kodeks rodzinny i opiekuńczy (art. 114-127).